تحلیل داستان‏های مثنوی‏های بیدل بر پایه روایت ‏شناسی

پایان نامه
چکیده

عبدالقادر بیدل دهلوی (وفات 1133ه-1720م) از جمله متفکر- شاعرانِ صاحب سبک در عرصه‏ی شعر و عرفان و حمکت است. اندیشه‏ی بلند و شعر غریب او جدای از نبوغ و قریحه‏ی سرشار او، ازآبشخورهای متعددی سیراب می‏شود. تسلط شگرفش بر اندیشه‏ها و جریان‏های بزرگ فکری- فلسفی ِاوپانیشاد- مهابهارات، عرفان اسلامی، دنیای مولوی و وحدت وجود ابن العربی؛ شعر او را آکنده از رمز و راز و ژرفا کرده است. سحرِ غزلیات غنی و غریب بیدل تا حدّ ِ زیادی مثنوی‏های بی‏مانندش را در مُحاق افکنده است، خصوصاً در ایران که کمترین پژوهش‏های بیدل‏شناسی درباره‏ی ساخت، فرم، درون‏مایه و بُن‏مایه‏‏‏‏ مثنوی‏های اوست. شگفت آنکه به تبَعِ این کم‏توجهی، به داستان‏های درخشانی که درلابلایِ اشعار حکمتْ‏سرشتِ او چون نقشینه‏‏ی قالی خوش نشسته‏اند، نیز التفات چندانی نشده است. البته بخشی از این کم‏توجهی ناشی از اندیشه‏ی بیدل است و بخشی ناشی از زبان و سبک ویژه‏ی اوست. بیدل به ترتیب دارای چهار مثنوی اصلی به نام‏های «محیط اعظم» (حماسه‏ای عرفانی با الگوی فصوص‏الحِکَم ابن عربی)، «طلسم حیرت» (سیری در خلقت کالبد آدمی)، «طور معرفت» (سفرنامه‏ای روحانی مانند مواجهه‏ی حضرت موسی با تجلی کوه طور) و «عرفان» (رساله‏ای در شناخت و معرفت) است. مثنوی‏های بیدل، خصوصاً مثنوی‏هایِ «عرفان» و «محیط اعظم» دربردارنده‏ی قصه‏هایی هستند که اگر خواننده از نظر مضمونی و فرمی در آن‏ها تأمل کند، به قدرت شگفت قصه پردازی او واقف می‏شود. این قصه‏ها چه از حیث سرچشمه‏های اندیشه (اندیشه‏های عمیق و سرشار از حکمت و اسطوره‏ی هندی و عرفان وحدت وجودی) و چه از حیث فرم و ساختِ روایی، بسیار بدیع و جذابند. با اینهمه تاکنون درباره‏ی این حکایات و داستان‏ها تحقیق درخوری صورت نگرفته است و جنبه های روایی، تصویری، فرمی و اندیشگانی آن‏ها بررسی نشده‏اند. هدف این پایان نامه، بررسی آبشخورهای اندیشگانی، درون‏مایه‏ها، شگردها و ساخت روایی داستان‏های بیدل است.

منابع مشابه

تحلیل داستان یوسف (ع) بر پایه روایت شناسی (با تکیه بر نظریه ژپ لینت ولت)

یکی از شاخه­ های نقد ادبی، روایت­شناسی و بررسی دستور زبان حاکم بر روایت­های داستانی است. از ویژگی‌های بارز قرآن استفاده از عناصر روایت در پردازش داستان است. هدف این پژوهش، تحلیل شیوه روایی داستان زندگی حضرت یوسف(ع) با استفاده از نظریه «ژپ لینت ولت[1]» فرانسوی است که بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و تحلیل عناصر داستانی نظیر زاویه دید، طرح، ساختار و نوع روایت می­پردازد...

متن کامل

مقایسۀ داستانهای چهارگانۀ سورۀ مریم با رویکرد روایت شناسی

مطالعۀ مضامینِ داستان، شیوه های داستان گویی و اهداف و فوائد هر یک یا هر چه از این قبیل، از دیرباز در علوم ادبی مهم تلقی می شده است. خاصّه، عالمان نقد ادبی کوششهای فراوانی بدین منظور کرده اند. روایت شناسی همچون یکی از گرایشها در نقد ادبی، رویکردی نوین برای تحلیل فرم داستانها ست. از آنجا که یکی از شیوه های قرآن برای بیان معارف، داستان پردازی است، مطالعۀ حاضر با هدف کاربرد رویکرد روایت شناسی برای نق...

متن کامل

تحلیل روایت شناسانۀ داستان حضرت یوسف (ع) با تکیه بر روایت شناسی ساختارگرا

داستان یکی از موضوعات اساسی و مهم قرآن است و بخش عظیمی از مطالب قرآن کریم به صورت داستان است و به نوعی مانند یک داستان بیان شده، تا اثربخشی آن بر مخاطب بیشتر باشد. داستان در قرآن، کار هنری مستقل و جدای از سایر موضوعات اصلی آن نیست، بلکه ابزاری برای به تحقق رساندن هدف هدایتی و تربیتی است. داستان حضرت یوسف(ع) از جمله داستان های بلند قرآن است که به نوعی یک رمان قرآنی به حساب می آید و دربردارندة هم...

متن کامل

روایت شناسی طوطی نامه و تحلیل داستانهای آن با استفاده از دو نظریه پراپ و تودوروف

طوطی نامه از جمله داستانهای تمثیلی عامیانه فارسی است. در این پژوهش روایت های طوطی نامه را بر اساس نظریه فرمالیستی پراپ و نظریه ساختارگرایی تودوروف مورد تجزیه و تحلیل قرار داده ایم. پراپ با رویکرد فرمالیسم روسی به مطالعه ساختار روایت پرداخته است. رویکرد فرمالیسم ساختار جملات را به اجزای قابل تحلیل و یا تکواژ تجزیه می کند. در این پژوهش داستانهای طوطی نامه با هدف ارزیابی کارآیی و قابلیت الگوی پراپ...

داستانهای منظوم نیما در ترازوی ریخت شناسی پراپ

بررسی ساختاری (ریخت شناسی) یکی ازشیوه های واکاوی اثر ادبی است که با تحقیقات ساختار‌‌‌شناس روسی، ولادیمیر پراپ، در 1928 قدم به عرصه نهاد. هدف از تحلیل ساختاری در هر موضوعی رسیدن به شناخت بهتری از سرشت‌ انسان و طبیعت و ارتباط این روساخت‌ها با کنه عقاید و مذهب و هنر و دانش مردمان است. برای پی‌بردن به این ارتباطات، معیارها و شاخصه‌هایی لازم است تا مؤلّفه‌های اصلی و محوری از عناصر غیر مهم _ که نقش کل...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023